DEEL 15: Bitterzoete migraine

DEEL 15:
Bitterzoete migraine

Thy shall not...
Doden, liegen, stelen, et cetera. Mijn vrienden Schildpad en Ezel hebben ze al eens ter sprake gebracht in de ontketende melodie. De Tien geboden. Het lijkt alsof ze geschreven zijn door monniken op een mistige berg, iets wat voor vele mensen een doorslaggevende gedachte is om ze aan te hangen. De vraag die zich aan mij opdringt als ik aan de 'ten thy shall nots' denk, is: Wanneer zal ik niet liegen? Woorden zijn multi-interpretabel en dat is zowel een vloek als een zegen, geloof ik. Ik lees een 'gij zult niet' in plaats van een 'gij mag niet' en dat subtiele verschil met grote gevolgen impliceert een mogelijke voorwaarde. De voorwaarde, een belofte. Een belofte die verzilverd wordt indien men inziet dat alles met elkaar verbonden is en alles één is, zul je niet meer...

The moment of truth
Malaria is sinds een week het laatste waarover ik me zorgen maak, terwijl het enige waarover ik me zorgen moet maken malaria is. Overigens, ik maak me eigenlijk over niks zorgen. Die Westerse tik leer je hier wel af. Het is woensdag en ik ben precies een maand in Dar es Salaam. Nadat Malle Ria me veertien dagen terug in het ziekenhuis sloeg – voor de goede orde, ik kan een vrouw wel aan, met uitzondering van het zusje van Hetty dan wellicht, maar dit gevecht was oneerlijk – en nu is het tijd voor een bloedtest; hebben we nog malaria in ons bloed, waarschijnlijk wel, en hoe krachtig is ze dan nog aanwezig? Met een stofpruik op mijn bol en de slaap nog in de ogen ben ik mijn ponskaart – ja, mijn pons- po- po- ponskaartje – vergeten mee te nemen. Zonder dat het nodig is, gooi ik mijn charmes in de strijd. “Pole sana, sister!” Blijkbaar trek ik het schijnheilige gelaat van een cartoon, want de zuster barst uit in een lachen. “Hakuna shida,” zegt de goedlachse zuster die mijn huzarenstukje van twee weken geleden nog niet is vergeten. Ze is zo vriendelijk mijn gegevens in het register op te zoeken. Ja, deze blanke jongen vergeet niet veel, maar wel eens iets. In de tussentijd neem ik de prachtige, met tropische planten begroeide binnenplaats in me op waar gekleurde salamanders hun thuis hebben gevonden. Met klevende pootjes zie je ze overal tegen muren en pilaren. Ik druk mezelf tegen een pilaar, de wachtende patiënten kijken me aan alsof ik op de verkeerde afdeling ben, en Bart meent dat het een kruising tussen 'Wie ben ik' en 'Hints' is. “Paaldanseres...” gokt hij verkeerd. Teleurgesteld in mijn reisgenoot daar hij simpelweg het eerste roept wat in hem opkomt – hm'm wat zegt dat over jezelf spreekt de psycholoog in mij – druip ik van de pilaar af en mompel: “Hagedis.” Even later overhandigt de zuster me met een glimlach – om de een of andere reden glimlacht ze altijd – een formulier waarop staat aangegeven waarop ik onderzocht wordt. Ik bekijk het, zie dat het onderzoek me slechts zestig eurocent kost en lach me een ongeluk als ik bij de categorie Special Tests kom. Sperm analysis. Een test of mijn troepen hun A- en B-diploma hebben en assertief genoeg zijn om ergens een voet tussen de deur te krijgen. Tjonge, ik zie al voor me dat de dokter zegt: “Ga, en plant voort!” Helaas hoef ik niet daarvoor de kamer binnen. De dokter werpt een vlugge blik op het formulier en voordat ik weet wat meneer van plan is, prikt hij zonder omwegen met een naald in de top van mijn vinger. Net als Donald Duck tel ik zwijgend tot tien. Woede beheersing. Klaar. Wachten. Uitslag. Dat tweede en derde duurt te lang, zeker gezien het historische uitstapje en de middag aan het strand dat op ons programma staat voor vandaag. De zuster zegt dat het prima is als we aan het eind van de middag terugkomen voor de uitslag. “Asante sana, sister!”

Pieces of history
Aan de voet van het museum wenkt een schimmige gedaante ons naderbij te komen. Vanonder zijn mantel tovert hij een donkere zak tevoorschijn. Hij schudt en de zak maakt een rinkelend geluid. We zakken op onze hurken en kijken elkaar samenzweerderig aan, zoals dat gaat met mistige handeltjes, en het valt me op dat zijn neus als een boven zijn mond geplaatste fallus is. Arabische, Indische, Duitse, Britse en Chinese munten kletteren op de marmeren vloer. Koloniale munten die elk hun deel van de geschiedenis ademen. Ze zijn als mijlpalen en een toonbeeld van het mengsel aan culturen dat Tanzania is en waarvan het land nog steeds is doordrongen. Vingervlug als een doorwinterde oplichter verhaalt hij de historie achter de munten en ik raak er steeds meer door gefascineerd. Met name de Arabische stukken trekken me aan en uiteindelijk koop ik een setje van de man. Mooie herinneringen die me telkens weer het verhaal van dit prachtige land vertellen.

Humankind is a donkey
Het historisch museum verhaalt de geschiedenis van Bagamoyo – vrij vertaald 'Leave your heart here' – en ik kan niet anders vaststellen dan dat de mensheid een ezel is. Slechts een ezel stoot zich twee keer aan dezelfde steen. De mensheid overigens nog vaker. Tanzania is bezet geweest door verschillende overheersers met diverse culturele achtergronden wat de nodige conflicten tot gevolg heeft gehad. Zo gaat dat nu eenmaal waar mensen neerstrijken en hun vlaggen in de grond steken. De geschiedenis is doorweekt van oorlogen. Zelf ben ik meer een pacifist. Iedereen die dat niet is, mogen ze van mijn neerschieten. Het museum is niet groot en telt slechts drie kamers, maar verhaalt een rijke geschiedenis. Ik word meer en meer een snuiver van cultuur. Het is een veilige en leerzame drug, die de mensen van de wereld wellicht wat nader tot elkaar brengen, al is het maar een beetje.

I got a perfect set of footprints
... die ik achterlaat in het maagdelijk witte zand. Bagamoyo, strand. Nee, het is niet moeilijk verliefd te worden op deze plaats en je hart achter te laten. De wind blaast alle gedachten weg tot alleen een uiterst aangename leegte achterblijft. Ik hoor het geluidloze en besef dat hier poëten schilderen met woorden die mensen beroeren alsof het niet meer dan gevoelige snaren zijn. Ogenschijnlijk zonder achterliggende gedachte wandel ik langs de rand van het water over het wad; ik draai schelpen om; volg een krab in zijn speurtocht naar voedsel; en laat het warme water het zand tussen mijn tenen wegspoelen. Niets is zachter dan water, toch kan het rotsen overwinnen. Ik keer mijn rug naar het azuurblauw en mijn blik blijft hangen op een houten stoel. Eenzaam in de schaduw van een boom als een stille getuige van eb en vloed, komen en gaan. Vergankelijkheid. Alles is vergankelijk – ook dat wat de dood overleeft kan niet aan haar greep ontkomen – en uiteindelijk vergaat ook de stoel onder dwang van de tand des tijds. Nog niet. Want hem is nog wat tijd geschonken. Ik wil een gesprek met hem voeren, vragen of hij nu hetzelfde ziet en ervaart als ik, maar besef dat het niet mogelijk is. Eigenlijk maakt het ook niet uit. Want op deze plek in het onmetelijke heelal is elk woord er een teveel.

A cross-eyed fish
De lunch nuttigen we aan een houten tafel vanwaar ik uitzicht heb op de zee waarachter stapelwolken oprijzen en vanwaar een inlandse bries ons verkoeling brengt. Het is allemaal zo zorgeloos; het gras dat zich overgeeft aan de wind; krabben die leven op instinct; vogels die zweven in de lucht; en vissen die glijden door het water. Ik kijk naar mijn voedsel en een schele vis kijkt terug. Zijn mond een eeuwige schreeuw zonder geluid. Liefhebbers van vis ervaren hier een niche van het paradijs. Zelf kan ik, ondanks dat ik normaal gesproken niet veel vis eet, ook genieten van de zacht-zilte smaak die het op mijn tong achterlaat. Vier woorden die deze dag al vaker soepel over onze lippen glijden, laat ik nogmaals mee glijden op de golven van de wind. “We hebben echt geluk.” Bart knikt slechts, meer bevestiging is ook niet nodig.

Bittersweet migraine in my head
Met de wind nog in het achterhoofd keren we terug bij het ziekenhuis. De zuster met alwetende glimlach en ogen die duizenden vergankelijkheden hebben gezien ontvangt ons met open armen om alleen daarmee al alle zorgen weg te nemen. Ze is er zo eentje die je gerust tussen je boezem kleppen laat logeren. De dokter, een man met een snor iets langer dan de mode voorschrijft, verzoekt ons plaats te nemen in de stoelen voor zijn bureau. “Give it to me straight,” zeg ik. Aan complex doktergeneuzel heb ik niks, heldere taal graag. “You both still have the disease and it is possible...” De rest van zijn woorden gaat verloren. Het voelt alsof een bitterzoete hoofdpijn beslag van me neemt en het duizelt voor mijn ogen. De eerste woorden galmen na in mijn hoofd. Ik maan mezelf bij de les te blijven. De diagnose wordt afgezwakt. Omdat we al alles doen wat binnen onze macht ligt en het een veelvoorkomende en betrekkelijk ongevaarlijke vorm van malaria betreft, mogen we dit nieuws tamelijk positief in ontvangst nemen.

What doesn't kill you, can only make you stronger
In de auto zonder ik me af met mijn gedachten, die ik ergens aan de horizon probeer te vinden, en verschijnt een aforisme van Nietzsche als een luchtbel aan het ietwat troebele wateroppervlak in mijn brein. “What doesn't kill you, can only make you stronger.” Terwijl de zon als een halve, oranje bol achter een silhouet van palmboombladeren zich op zijn slaap voorbereid, dringen bij mij de woorden van Nietzsche steeds sterker door en besef ik dat de man best eens gelijk kan hebben; malaria gaat me niet vellen, hooguit nog enkele malen neerhalen, maar nee, ik ga er niet dood aan. Weet je, ik kan nu van alles denken, maar het leven is niet rot. Het bouwt slechts momenten in die bewakers van de balans zijn, opdat de mens het leven naar waarde inschat. Balans, een sleutelwoord in de natuur en de rode lijn van een mensenleven. We zijn er immers altijd naar op zoek en ik ben geen uitzondering. Met malaria is het niet anders; in mijn lichaam is nog altijd de oorlog gaande, tussen de indringer en het witte leger dat de balans tracht te bewaren.

No fear, I is here
Het bericht van Rolf, de groene opdrachtgever, verraadt dat in zijn binnenste spijt en vertrouwen strijden om de oppermacht. Ik citeer: “Mijn eerste gedachte was: kut!! Heb ik gvd een schrijver vermomt als student bedrijfskunde gevraagd om naar Tanzania te gaan!! Iemand die het ontgoochelend gebeuren hier op de aardkloot aan de kaak gaat stellen. Daar gaat mijn business !! (jawel ook met groen verdien je poen).” Het is niet dat ik een masker draag, maar daarentegen ben ik ook geen open boek. Citaat:“Maar, de wereld kan inmiddels stellen dat Nietzsche, Beckett, Hölderlin, Levinas en Heidegger met z'n 5-en samen nog niet zoveel poëzie, literatuur, wijsheid, anekdotes, verhalen en onzin op papier hebben kunnen krijgen als jij in één maand!!!”Ah, dat klinkt al beter. Citaat: “Mijn interpretatie van het verhaal: je neemt afscheid van je veilige omgeving waarin je met alle aandacht en liefde hebt gefloreerd, je komt tegenover jezelf te staan en met onze grootste angst en onzekerheid... gezondheid en het leven zelf en je moet dan een vicieuze cirkel tegenhouden en omdraaien... sommige mensen doen hier 3 tot 6 levens over om een single Karma te ontstijgen. Kortom, klinkt misschien een beetje raar voor ouders en familieleden, maar ik ben jaloers op de rasse schreden waarmee jij op dit moment door het leven voortvaart!!” Kijk, zijn groene hersens werken uitmuntend, zoals ik al verwacht had. Citaat: “Voor wat betreft de bedrijfskundige casus: Tjah, als je net zo creatief bent in ondernemen als in schrijven wordt dit voor jouw een appeltje eitje! En Bart is er ook nog.” Mooi, we zijn waar we willen zijn. Vrees niet, groene avonturier, want ik is hier.

In dark street corners
Na het sporten laveer een busje door een nachtelijk Dar es Salaam. Ik zit op de achterbank en staar uit het raam, de avond in. Vrouwen die zich schuil houden in de duistere portieken van de stad wachtend op mannen die voor geld met hen willen slapen. Overal ter wereld kan men ze vinden. Bovendien zouden ze niet bestaan als er niet de behoeften bestonden waaraan zij hun bestaansrecht ontlenen. Welbeschouwd mikken ze op een ruime markt; het andere geslacht, de mannen. Men noemt ze prostituees, hoeren in de volksmond, een negatieve term die zowel subjectief als moralistisch van aard is. Serieus, is er een verschil tussen 'hoeren' en 'geliefden' als je kijkt naar de sociale interactie en het fysieke contact? Een hoer verkoopt haar lichaam waar de relatie tussen geliefden is gebaseerd op een wederzijdse verstandhouding tussen een man en een vrouw. Maar in beide gevallen gaat de vrouw er materialistisch op vooruit. Voor een ogenblik kruist mijn blik die van de prostituee en een tel later is het moment alweer onderdeel van het verleden.

Survival of the fittest
Terwijl ik mijn tedere achterwerk op het toilet plaats om eens goed te ontspannen, zie ik dat het schuurpapier op is. Ik steek mijn kop om de deur en verzoek Bart een bijdrage te leveren aan de oplossing. “Washandje? Krant? Sporttape?” noemt de onnozele nar op. De blik in mijn ogen is niet mis te verstaan, zelfs niet voor Bart. Mij laat zich uit bed glijden om voor mij een keurig stel servetten te halen. Bedankt, kameraad. Net wanneer ik klaar ben, zie ik een gemuteerd, duister schepsel met iets teveel poten aan zijn lijf over de in het maanlicht wit weerspiegelende tegels schieten. Alarmfase rood. Ik ben meteen in opperste staat van paraatheid. In beginsel heb ik niks tegen kakkerlakken, maar 'survival of the fittest' acht ik een mooier beginsel. Ik analyseer mijn vijand en kruip in zijn gedachten. Pure chaos vormt de motor van zijn bestaan. Dat maakt hem onberekenbaar. In een opwelling sprint hij richting een kier in de wandtegels. Uitroken met Deet is een interessante optie. Mijn wingman spuit het multifunctionele gif in zijn grot. Aangeslagen zwalkt het beest naar buiten en stelt zich daardoor kwetsbaar op. Ik kies een nieuw wapen; “powder against household germs”. In het recente verleden nog de broer van Agent Orange gebleken. De oorzaak voor de genocide onder de mieren. De kakkerlak die bedekt gaat onder een laag, chemisch wit poeder, spartelt en sputtert maar is nog niet verslagen. De krant van gisteren gaat uitkomst bieden. Na meerdere salvo's mep ik het mormel uiteindelijk naar de andere wereld. Omdat je nooit zeker genoeg kunt zijn, kraak ik zijn pantser onder de zool van mijn zaalvoetbalschoen; het verschrikkelijke geluid dat een niet te verijdelen einde inluidt. Het tot pulp geslagen insect staart me levenloos aan. Sorry, vriend, maar we leven nu eenmaal in een wrede wereld: 1-0 voor de mensen.

My everlasting hope, when my backs' against the rope
Het frustrerende nieuws dat er een wintersport in aantocht is, heeft me bereikt. Ik ben al mijn nagels al kwijt en knaag inmiddels aan mijn tenen. Ja, het is mijn achilleshiel en ik baal ervan dat ik er niet bij kan zijn, maar dat wist ik voordat ik ging al. Wintersport is gewoon mijn passie en ik vind dat ik dat moet compenseren. Dus bij deze een boodschap aan mijn nooit aflatende hoop als ik met mijn rug tegen de muur sta: spendeer niet alles, want jullie zoon heeft nog wat nodig om de Kilimanjaro te beklimmen, om zijn voetstappen in de hagelwitte stranden van Zanzibar achter te laten, om te stoeien met de poesjes in Serengeti en om het achtste wereldwonder dat Ngorongoro-krater heet te ervaren.