A: Begin van het einde en einde van het begin

DEELA:
Begin van het einde en einde van het begin

The boys are back in town (04-05-2009)
Niemand kan puur enthousiasme verhullen als we na een reis van bijna drie weken weer het schaakbord achter de poort van Kibangu Parish op stappen, met onze vriendinnen uit Zweden, Mirjam en Inrika. Yuda is de met het openen van de deur de eerste die ons met een brede glimlach de hand schudt en zonder omwegen vraagt hoe het gaat en zegt hoe hij ons toch gemist heeft. Daarna vinden we good ol' Giorgi; hetzelfde petje scheef op zijn hoofd en nog steeds een gat in zijn broek, maar met open armen en niet te flauw zijn tanden te laten zien. Tassen ploffen op de grond en daarmee misschien nog wel meer van onze schouders, want het voelt nu al zo lekker om terug te keren op het nest. Father Albert steekt zijn kop om de hoek van het kantoor en onderdrukt zijn blijdschap ook geen moment; 'Albert Schwarzenegger' begroet ons op de hartelijkste wijze en heet ons van harte welkom op ons 'thuis'. Zo is het, zo voelt, althans. Waar is Brian? Niet hier, hij is bij het ziekenhuis. We leggen vlug onze spullen weg in de slaapkamer die nog net zo netjes is als we hebben achtergelaten, nemen een banaan, en nemen vervolgens de route langs de kerk en de scholen naar het ziekenhuis. Terwijl we nog met zijn vieren de kleine heuvel oplopen, ziet en hoort de priester ons al en zijn bekende stem verraad vrijwillig hoe oprecht blij hij is ons weer te begroeten 'in zijn armen'. Bart en ik bestormen en bevliegen ons vriend die nu lacht zoals alleen hij dat kan...

Bart en ik geven de Zweedsen een rondleiding door het ziekenhuis en met verbazing aanschouwen we de vorderingen die ze hebben gemaakt; overal ligt een tegelvloer; de eerste twee verdiepingen zijn geschilderd; de gangen zijn gepoetst; en, als ik me niet vergis, staan er op de tweede nog een paar nieuwe muren. Zo lang zijn we toch ook niet weggeweest? Net zo onder de indruk over de man die Brian is, vergezellen we de beste man terug naar het huis. Hij vertelt me dat hij inmiddels een 'prachtig aantal bedden' heeft besteld die hij spoedig hoopt te ontvangen. Met een lach en een knipoog weten we waarover we het hebben. Het eten staat klaar wanneer we terug zijn op de Parish; dampende schalen met rijst, groenten, saus, vis en vlees; en daarnaast wacht ons ook drie schalen met fruit waarop watermeloen, banaan, mango en papaya liggen. Als je de laatste veertien dagen zoveel hebt gereisd als wij, dan groeit je honger naargelang. Dus storten we ons gulzig op het eten en vertellen we Albert en Brian al enkele ervaringen. Natuurlijk is het voor nu allemaal nog teveel om op te noemen. Na het eten trekt iedereen zich terug om te rusten, nog wat te kletsen of om meteen te gaan slapen.

De meiden blijven in elk geval één nacht bij ons op de kamer, dus dat wordt even behelpen met twee bedden voor vier personen, maar dat is geenszins een probleem. Het euvel lost zich bijna als vanzelf op wanneer tijdens het kijken van de Leeuwenkoning al liggend op één bed we een voor een weg zakken in een lichte slaap. Tot een uur na de film is de situatie als volgt: Bart ligt ergens op de grond tussen twee bedden in met zijn hoofd op een stapel kleren, Ingrika heeft de zuidkant van het bed en ligt als een croissant met haar voeten op een kussen en haar hoofd op de matras, en Mirjam en ik zitten nog steeds in de houding voor de film, schouder aan schouder, maar de stand van onze hoofden verraadt dat we geen aandacht hebben voor de kleine leeuw die na een avontuur koning bekomt; mijn kin rust op mijn borst en mijn been heeft een schier onmogelijke positie aangenomen, en Mirjam hanteert in haar hoek (met spin) de 'opgetrokken knieën en rug tegen de muur' strategie. Toch blijkt dit niet de meest ideale manier om de nacht door te brengen, vooral vanwege alle stuiptrekkingen die (bijna) slapende mensen maken. Ik geloof dat dat ook de reden is voor Mirjams ontwaken; wanneer ik bijna verval in een diepe slaap schiet mijn been weg in een stuip rakelings onder haar kuiten door, door de schrik – of misschien is het uiterst bewust – plant ze een elleboog tussen mijn ribben en, om de kettingreactie compleet te maken, botsen we met de hoofden tegen elkaar. Slaperig lachen is wat volgt en al snel is iedereen wakker. Vervolgens nemen Bart en ik het ene bed en de meiden delen samen het andere voor een rustige nacht.

Om onze reizen door het groene Tanzania te beschrijven duiken we drie weken terug in de tijd om aan te vangen bij het begin van ons eerste einde op Kibangu Parish...

Careless celebration (12-04-2009)
Voor het altaar in ritueel gewaad slaat de manke priester, wiens ontzagwekkend gezag nimmer mank gaat, een universeel gebaar – zo simpel, zo makkelijk en toch zo vol kracht en macht – in de nog met wierook bezwangerde lucht; als een direct bevel, maar geenszins dwingend, volgt de kerk met niets minder dan pure eerbied. De preek is zangerig met langgerekte, nasale klanken, onverstaanbaar voor mij als blanke doch schuilgaand onder een onverklaarbare sluier van fascinatie. Boven hem zweven zingende zorgeloze vogels op stralen van de zon, die pilaren van opzwevend stof verlichten en als lichtvoetige ballerina's over het altaar dansen als om de gratie van de Heer te brengen. Het gevederte zoekt heil in de nok of op de steunbalken om daar hun eigen liederen aan te heffen en in eigen tong te groeten. Vandaag kan men praten zonder woorden. Geel met wit verwikkelde linten versieren de kerk als doeken aan de wanden van een paleis – glorieus en inspirerend – en bedelen het swingende koor, dat excelleert onder begeleiding van de vertwiste klanken van een dronken clown in een nachtelijk Parijs achter een circus orgel met gulden pijpen, nog meer glans toe. Het uitgelaten gelach en gekir van kinderen, die kleurrijk als een paasei dat zich niet verdekt zijn getooid, voegt zich hieraan toe; het is Pasen in de Hemel van Vrede.

De sluitsteen kijkt uit op 'zijn kinderen' vanaf zijn verhoging; het is slechts weinigen gegeven een dergelijke macht niet te misbruiken voor het eigen belang. De ongemeen krachtige opvatting dat macht overal en altijd door de mens misbruikt zal worden, kent aldus een uitzondering op de regel, die maakt dat de regel in twijfel getrokken dient te worden. Wat is zijn geheim? Brian is als een goochelaar die zijn truc ontkend. De mysterieuze glimlach is alles wat hij weggeeft. Als het geheim overigens pure goedheid en passie blijkt te zijn, dan maakt het niet eens uit, want je hebt het of je hebt het niet. Het heeft niet eens zozeer met geloof te maken, geloof ik, al gaat het geheim van Brian evengoed bedekt onder iets mistigs. Tijdens de collecte waarbij iedereen in lange rijen richting het altaar loopt om zijn of haar bijdrage te geven, zoek ik oogcontact met de priester. Na mijn gave gegeven te hebben, houd ik nog een muntstuk van 200 tussen mijn vingers in de lucht. Hij ziet en begrijpt; zijn lach schalt weliswaar zonder rem maar sterft weg in de klankkasten van het koor voor hem. Op dat moment denk ik zijn geheim onthult te hebben, alsof hij het verstopt in een lach, en nog een moment later weet ik het absoluut zeker. Liever dan dit geniale en tegelijk simpele geheim weg te geven, maak ik er liever weer een prijsvraag van.

Officiële prijsvraag voor de mensen thuis:
“Wat is het geheim van Brian?”
SMS je antwoord naar: 0031 6 22 359 131

Terug in de banken, met een paasei met armen en benen zowat op schoot, overdenk ik de uitspraak van Brian dat hij het meeste van Salome houdt; de kerk van hout en golfplaat. Een nieuw raadsel dat ik mezelf opleg en waarop ik te midden van het druisen een antwoord meen te vinden. Volmaakt door onvolmaaktheid. Salome doet geen moeite de feilbaarheid van de mens te verhullen, zoals de echte grote kunstenaars uit de rijke geschiedenis dat ook niet doen; geen was (sine cera) om gebreken weg te poetsen, want de ziel zit hem niet in het uiterlijke vertoon van het kunstwerk. Het doet me ook denken aan Indiana Jones en de Heilige Graal, waarin Indy om te overleven de ware graal moest kiezen uit een verzameling van volmaakt uit brons vervaardigde bekers met daartussen een onvolmaakte houten beker. Jezus was een timmerman, zo weet Indy, en daardoor kiest hij de goede beker; hout en volmaakt door onvolmaaktheid.

Four generations on a single carpet
Na de mis gaan we met onze vriend Fortnatus naar zijn familie; zijn vrouw Letitia, de kleine Junior en de twee meiden wachten ons verheugd op. Enkele uren vergaan met kletsen, spelen met de kleine, met eten en drinken. In de late middag gaan we in op de uitnodiging van de familie van Letitia om samen Pasen te vieren. Het eten is talrijk, het bier koud en de gezelligheid groot. Voor het eerst en wellicht voor het laatst in mijn leven zie ik vier generaties op een kleedje; groot-oma, oma, mama en de baby. Flitsers flitsen om dit beeld te vereeuwigen. Helaas is het niet mijn camera en zal ik dit in gedachten moeten houden. Dat is niet zo moeilijk. Dan is het tijd voor 'bubbels' en het is Fortnatus die de kurk met feestelijk geweld van de fles schiet; de kurk verlaat de fles met een plof!, schiet richting het plafond, weerkaatst, en valt stil in de schoot van Bibi, groot-oma. Proost! Laat in de avond komt aan deze mooie dag een eind. De rode schorpioen van onze vriend brengt ons moe maar voldaan terug op Kibangu Parish. Overmorgen vertrekken we naar Arusha, voor het onderzoek en voor de Kilimanjaro. Toch danst deze gedachte niet al te lang door mijn hoofd want ik val al snel in een diepe slaap. De gebeurtenissen van de volgende dag, de laatste dag voor vertrek, zijn niet zozeer noemenswaardig; we halen spullen die we nog missen voor de trip. Overigens is de avond wel een om niet te vergeten, want Fortnatus, Letitia en Junior komen op Kibangu Parish voor het avondeten. Rode wijn wordt ontkurkt, maar niet voor mij, want daarvan heb ik voldoende gehad in tien dagen Rome. De kleine slaapt het meest van de tijd maar wanneer hij wakker is, vestig ik mijn aandacht op hem. Een lach en een kir is mijn prijs. Aangezien de bus morgen al vroeg in de ochtend vertrekt, maken we het niet erg laat. Met de maan op de schouder betreden onze vrienden weer de rode schorpioen en zonder dat ze het zien klim ik achter in de laadbak. Het duurt even voordat ze het doorhebben maar dan gebeurt het toch; ik ben ontdekt. Lachen. Fortnatus vraagt of ik Junior mee wil nemen de Kilimanjaro op en voor een split seconde overweeg ik dat nog serieus ook...

Short night
Enthousiasme over de reis wint het van de slaap en de sterren schuiven enkele uren op aan de hemel voordat ik slaap om vervolgens te vroeg weer wakker te worden. De zon rust nog op één oor als ik de keuken bestorm op zoek naar alles dat eetbaar is; bananen, een stuk meloen, oud brood en boter. Ik prop het voedsel naar binnen, langzaam, door een droge keel naar een maag die eigenlijk nog geen eten verlangt. Toch doe ik het, want ik heb een lange reis voor de boeg. De zon ontwaakt inmiddels wanneer Kibangu Parish bruist van het leven. Father Brian laat ons uit en heeft bovendien een taxi geregeld om ons voor een lage prijs naar de bus te brengen. De blik in zijn ogen vertelt me dat hij ons liever onder zijn vleugels houdt dan ons los laat in de 'grote boosaardige wereld'. Tjah, sorry, nee, zo gaat het nu eenmaal. Geen zorgen, Brian, wij zijn grote en verstandige jongens. We redden ons prima. Daarbij komt natuurlijk dat zoveel jeugdigen, als ons, een reis als de onze wagen. Houdoe, zeer bedankt en tot wederziens, beste vriend!