DEEL 19: Uitzondering

DEEL 19:
Uitzondering

A story on exceptions and rules
De uitzondering die de regel bevestigt. In onze Nederlandse taal, die door de jaren heen meer ingewikkeld is geworden dan de wet, stikt van de uitzonderingen. “Onbijvoeglijk voornaamzetsel,” is de manier waarop cabaretier Hans Teeuwen aangeeft dat hij door de bomen het bos niet meer ziet. De uitzondering die de regel bevestigt, is een even merkwaardige als logisch onjuiste stelling: uitzonderingen bevestigen geen regels, maar ondermijnen ze. Een uitzondering behoort iemand aan het twijfelen te brengen over de juistheid van de regel en niet in de veronderstelling te brengen dat het de regel bevestigt. Het is eng, angstaanjagend bijna, om te zien hoe mensen vaak niet zelf nadenken; midden in de nacht op een verlaten kruispunt wachten voor een rood stoplicht. Diepe zucht.

10 march, a national holiday
Op deze dag is profeet Mohammed geboren net als Lore, de moeder van Bart. Het is een nationale feestdag en onze moslimvriend (saillant detail: Word onderkringelt het woord 'moslimvriend' alsof het impliceert dat het een vreemd woord is. No offence by the way.) windt er dan ook geen doekjes om. “Allah akbar!” De moslimgemeenschap kruipt massaal onder hun steen vandaan om in de plassen water, die meren bekomen en zelfs rivieren, onnavolgbare, aanbiddende danspasjes uit te voeren in de geest van de profeet. De meeste mensen hebben vandaag vrij, ik geloof dat zelfs ook christenen profiteren van de religieuze geschiedenis. Tjah, wat is de geloofwaardigheid van een geloof als het christendom, daar zij elke gelegenheid aangrijpen een historische of speciale dag zodanig te verkrachten dat de hele betekenis ervan verloren gaat. Goed, er valt een en ander voor te zeggen natuurlijk.

Watching captain Kangaroo
“Vertel mij niet, dat ik niks te doen heb...” zo gaat het lied, volgens vrije vertaling, geloof ik. De ochtend verkwisten we aan schoolwerk, al geef ik toe dat ik een interessant stuk gelezen heb over sociologie. Ja, dat is overigens ook iets met mij. Vakken die er voor de opleiding nauwelijks toe doen en ingeroosterd worden ter opvulling van het programma, vind ik vaak het meest interessant. Ik bereid me voor op de afspraak met Steef van den Berg van de ambassade en structureer mijn scriptie enigszins. Althans ik waag een poging daartoe.

Masks of escapism
Ik houd niet van titels. Mijn broer heeft me er een en ander over vertelt en ik heb er zo mijn mening omheen gevormd. Het zijn niet meer dan maskers waarachter mensen zich verschuilen om als een of andere randdebiel de simpele vraag 'wie ben je?' te verkrachten door te zeggen dat ze 'directeur van zus' of 'manager van zo' zijn. Alsof ze zich schamen voor en willen ontsnappen aan wie ze werkelijk zijn en daardoor op de vraag 'wie ben je' het antwoord op de vraag 'wat doe je' geven. Je bent de man Jan de Vries of de vrouw Emma Naaktgeboren en geen directeur of manager. Dat doe je, dat is de rol die je vervult. Niet meer, niet minder. Overigens, wat is een titel tegenwoordig eigenlijk nog waard? Is het om het zelfbeeld van mensen op te krikken dat ze zelfs de man die bij de plaatselijke voetbalvereniging krijtlijnen trekt en doelen langs de kant van het veld schuift terrein manager noemen? En dat de vrouw die een nietje in een stapel papieren, die nuttiger waren als boom, ramt een office manager is? Schei toch uit. Ik krik mijn zelfbeeld nog liever op aan de lengte van mijn fallus – net zo zinloos en betekenisloos, dat weet ik – dan aan een overgewaardeerd masker.

Out of programmes
Ubungo Plaza, dertien hoog. De lopende band draait onder mijn voeten. Omdat ik wil weten hoe ik ervoor sta, voer ik de fitheid test in in het apparaat. Telkens een tandje hoger of een stukje steiler draven, maar op een gegeven moment zijn de programma's van de test op. Enigszins teleurgesteld – ik ben nog lang niet moe – wacht ik de uitslag af: excellent condition. Prima. Vervolgens stel ik het apparaat op vijf kilometer en een lekkere loopsnelheid in. Met de iPod in mijn oren loop ik op de plaats met voor me de stad uitgestrekt in alle windrichtingen. Kijk, dat is tenminste lekker en dan is het ook fijn om in het zwembad te duiken. Bart en ik klooien aan met de bal, trekken baantjes onder water en wanneer het tijd is om terug te gaan, zijn we moe maar voldaan. Na het douchen sla ik de handdoek van het hotel om mijn middel. Wanneer de badmeester mijn handdoek terugvraagt trek ik een ietwat moeilijk gezicht en zeg dat we hier toch met een klein probleem kampen. “A shida kidogo.” Hij kijkt van mijn ogen naar de handdoek en weer terug. “You don't have ahm clothes under?” Ik knik en haal mijn schouders op in een verontschuldigend gebaar. Terwijl hij even nadenkt over wat nu te doen, vind ik dat de grap lang genoeg heeft geduurd en trek ik de handdoek van mijn middel. Mamma Elisabeth wil me aan de oorlel naar beneden trekken, maar de badmeester kan de grap waarderen en belet lachend de typische-moeder-reactie-die-me-pijn-op-zou-leveren. Soms kan ik het gewoon niet laten.

Kicking the obvious never killed anyone
Controversie, schoppen tegen bestaande opvattingen. Zowel gevaarlijk als bevrijdend. Alhoewel. Het causale verband tussen controversiële uitspraken en de dood als gevolg is nooit geloofwaardig aangetoond. Een scherpe criticus kan me verwijten daar waar sprake is van strijdigheid tussen feiten en opvattingen de twee met elkaar te verzoenen zonder een van de opvattingen te verwerpen en indien opvattingen verankerd zijn in gevoelens de neiging te hebben de feiten met de opvattingen te laten sporen in plaats van de opvattingen met de feiten. Mogelijk terecht. Echter, gezien de werking van ons brein is het nauwelijks een verwijt en meer een 'gewoon zoals het is'.

The red army: friends become foes
Of ze voelen zich goed thuis of het regenseizoen dwingt ze andere beschutting op te zoeken. De achtergrond blijft onbekend. Terug van het sporten en zwemmen gaat de muur schuil onder een eindeloze stroom mieren. Ontelbaar veel zonder te overdrijven. Erger nog is dat ze zich aan het nestelen zijn; links en rechts vallen nesten in het oog. Een nadere beschouwing leert ons dat het rode leger zich bij de strijdtroepen heeft aangesloten. De rode mieren hebben meer levenspunten – je moet ze immers twee keer vermorzelen – en daarbij zijn ze geneigd van zich af te bijten. Nee, dit kunnen we niet hebben. Vanavond is het oorlog ook al houd ik er niet van. We kiezen onze wapens zonder na te gaan of ze conventioneel zijn of niet; water, kranten, anti-bacterie en windkracht. Een ding is zeker, vanavond verandert onze kamer in een graftombe. Een half uur van verdelven en moorden volgt en daarna voltrekt zich een toch wel 'ontroerend' tafereel; alle gesneuvelde mieren worden door dragers van het slagveld weggedragen totdat de muren weer schoon zijn. De musketiers hebben er een spreekwoord voor: “Eén voor allen, allen voor één.”

The sweet taste of victory
...streelt de tong en daalt anatomische diepten af om zich te begraven in een zurig mengsel. Met de pils der victorie in de handen en een voldaan gevoel dat veel wegheeft van mijn eerste woordje – uit (on)betrouwbare bron vernam ik dat dat voor mij het intellectueelarme woord 'hondestront', nog van voor de nieuwe spelling, is geweest – zijn wij trotse getuigen van de aftocht van het rode leger. Het is betreurenswaardig dat we wellicht enkele duizenden van hen naar het rijk der zielen hebben gemept, maar alle leefregels maken plaats voor barbaarsheid ten tijde van oorlog. Er is namelijk niet zo iets als oorlog voeren volgens de regels. Dan zou oorlog immers niet nodig zijn omdat elke beschaafde oplossing voor het conflict dan voor het oprapen ligt.

Blanket of shadow
Eenzaam doch zichtbaar gelukkig ligt de jongen languit op een tak met de schaduw van het bladerdak als een koel deken over hem heen; een baken van rust in de chaos van de ochtend. Geen zorgen maar dauwdruppels glinsteren op zijn tong als parels om de hals van de mooiste vrouw op aarde. Een simpele knipoog naar mij met een ontluikende grijns in haar nasleep etst zijn gevoel van kalmte en zorgeloosheid. Zijn kleren met slijtplekken en vegen van aarde vertellen echter een ander verhaal, dat van armoede en strijd om te overleven. Nee, niets lijkt op dit ogenblik minder waar. Misschien is het slechts een illusie, maar voor hem is er nu geen andere werkelijkheid; hij is de rijkste man op aarde, al is het maar voor even.

A mad gentleman
Hij is zowel galant als asociaal, verdient zowel een stikker en een pluim als billenkoek. Onze chauffeur. De schone deernen en zebrapaden genieten zijn genade, terwijl Massai en andere weggebruikers gebukt gaan onder zijn toorn. Met de zon hoog aan de hemel, ver boven de congestie van wielen, maar niet ver genoeg om eenieder tot waanzin te drijven met stralen van hitte alsof het bliksemschichten van Zeus zelve zijn. Ten westen van de jeep de onbegaanbare berm, de uitwas van het regenseizoen. Ten oosten roerloze sauna's op vier wielen, slechts voorbijgestreefd door de meer gelukkige fietsers en mensen met handkarren. Ze zijn als krioelende mieren en voldoen het best aan het adagium 'survival of the fittest'. Sommige dingen kun je niet veranderen en je erom druk maken leidt nergens toe. Mwinyi, wiens handen zich steeds strakker om het leer vouwen totdat zijn knokkels wit zien, denkt daar anders over en bovendien wijkt zijn definitie van onbegaanbaar af van de onze. Hij stuurt de jeep langs de file de berm in, door plassen van modder en slijk, tot we vooraan de verroeste ketting groen licht vinden. Mwinyi's wegen zijn ondoorgrondelijk, of juist niet..?

Wet office space
Nee, regendruppels sijpelen niet door het plafond om plasjes in ons kantoor te maken. Het is een gewone werkdag en dus ik liggen we in het water bij The Missions to Seamen. Het mag geen uitzondering meer heten, eerder een uitzondering die tot een regel is bekomen zelfs. De ober gokt erop dat we snakken naar een Kilimanjaro biertje, maar in een poging het imago van alcoholverslaafde van me af te schudden bestel ik tegen beter willen in een Coca Cola. De democratie is ondermijnd en het is niet meer dan koppige dictatuur die hiervoor verantwoordelijk is. Het water helpt ons om te ontspannen – waarvan in hemelsnaam – en om de afspraak met Steef van den Berg van de Nederlandse Ambassade om 14.00 uur door te nemen. Daarvoor zijn enkele woorden genoeg; open-minded gesprek. Klaar. Duiken, zwemmen en dollen. Overigens is deze reis geen vakantie zoals de verhalen wellicht doen vermoeden bij tijd en wijlen. Vakantie met afstuderen tussen de bedrijven door is de meest reële omschrijving, maar voor de goede orde zeg ik dat het afstuderen met vakantie tussen de bedrijven door is. Ik wil namelijk geen woedende meute studenten en opdrachtgevers op mijn nek krijgen als ik in het zwemb- – een mentale reflex redt mijn kloten – in het kantoor of op de universiteit hard aan het werk ben. De quasimodo onder de insecten trekt mijn aandacht in het water. Het is geen schorpioen, ondanks de naar het noorden krommende staart, maar zeker net zo afzichtelijk. Een onverklaarbaar gevoel zet me aan het beest aan een nader onderzoek te onderwerpen. Ik stel vast dat het insect goed kan zwemmen en even later op de rand van het bad,als Bart hem met een blad uit het water heeft geschept, voelt het mormel zich als een vis in het water. Maar dan anders. Mijn reisgenoot vraagt zich af of het kreng wellicht tot alle drie in staat is. Jawel, ik volg het insect terwijl het een duikvlucht ondergaat. “Geef het beestje maar een naam,” zegt men als iets onbekend of naamloos is. “Een terlandterzeeenindeluchtje”. Na een heerlijke lunch aan het zwembad en een verkwikkende douche als toetje trotseren we de eeuwige verstopping van Dar es Salaam op weg naar de ambassade.

The Embassy of the Kingdom of the Netherlands
Het is iets over half twee. We zijn te vroeg op plaats van bestemming en in Dar es Salaam verdien je daar nog eerder een medaille mee dan wanneer je een kogel vangt voor de president. Bij wijze van spreken. Ach, op tijd komen is een uitzondering hier. Met een natte broek van het zwemmen en een shirt dat nog niet onder het strijkijzer heeft gelegen doorsta ik alle opgeworpen barrières in de naam van veiligheid. Het is altijd een droom van me geweest om nog druipend van het zwemmen een serieuze afspraak in te gaan. Gheghe. Steef is een vlotte man met de gemoedelijkheid van een Brabander. Ik mag hem meteen. We spreken bijna een uur lang over de ambassade en het project; het is interessant en leerzaam. Met een aantal goede contacten voor ons netwerk, een uitnodiging voor een borrel aan het eind van de maand op een eiland net van de kust en nuttige informatie voor het onderzoek op zak, nemen we afscheid. Tot over drie weken!

Sitting, waiting, wishing
Na het bezoek trek ik nog vlug een jaarsalaris uit de muur voordat we op weg gaan naar het ziekenhuis om de malaria weer te checken. Bart en ik willen het graag helemaal uit ons lijf krijgen. Voor 60 eurocent ben je hier een dief van je eigen portemonnee, je eigen gezondheid en je eigen plezier. Een sperma- of urinetest is toch helemaal te gek! Helaas, dat plezier is ons vandaag niet gegund. Na enkele uren zitten, wachten en hopen het verlossende woord; uitstekend nieuws. De dokter stelt de gunstige diagnose dat ik slechts nog met 'malaria point 1' rondloop, wat impliceert dat ik de parasiet waarschijnlijk binnen een week of twee heb uitgebannen. Vorige week had ik nog 'point 3'. Mijn makker zit op 'point 2' en ook dat gaat dus de goede kant op. Neef Danny had wel raad geweten met dit nieuws: “I feel like party right now.” De bruine ster rijst ten hemel. In de auto en met de motor draaiende komt Zuster Lachebek aanrennen met mijn wisselgeld. Ik had namelijk teveel betaald en zij zou Vanavond gaan we proosten op de uitdrijving, want het voelt echt alsof je de stropdas om je hals lostrekt (ik haat stropdassen, ze zijn benauwend en ik heb mijn hals liever vrij), alsof je de skischoen na een lange dag uittrekt of alsof je net op tijd het toilet bereikt en opgelucht adem haalt. Dat is de voldoening die we ervaren.

Chicco's Coconut Coockies
Bijna iedereen is bekend met mijn voorliefde voor kokos, die zich in de goede zomermaanden uit in een overdosis kokos ijs. Op de terugweg verlaten we het kreunende asfalt om even bij de supermarkt langs te gaan. In de winkel ontdekt Bart het hemels goed van kokos en koek. Het kost slechts 400Ts. en het alsof engeltje op je tong schijt. Dubieuze vergelijking, maar jullie begrijpen het wel. Nee, dat niet, zo ben ik niet. Ja, als het engeltje dat op de tong piest, maar dan anders. Niks vulgairs aan. Ik ben de laatste om een dief van mijn eigen portemonnee te zijn – dat zou immers een uitzondering zijn – en ik werp het koekje in ons mandje. Voor de kinderen van Mwinyi koop ik een pak met chocolade wafels, daar zijn de koters namelijk verzot op en voor Mwinhyi neem ik ook een kokos koek mee. Dat zal hij leuk vinden, bij uitzondering.

True lies
Dat krijg je als een gerucht door de massa zoveel kracht en leven krijgt, dat het vanzelf waarheid wordt. Een aftakking van de zelfvervullende voorspelling, kan men stellen. In de wereld waarin we leven is dat meer regel dan uitzondering. Waarheid is dat wat door de grote meerderheid als zodanig beschouwd, ongeacht of het al dan niet waarheid bevat en slechts geboren is uit een poel van ongenoegen of jaloezie. Vreemde werkelijkheid, toch? Ach, zo kan de werkelijkheid zijn, een omgekeerde wereld waar de wil van de meerderheid regeert. Ook daar blijft democratie dus op zijn voetstuk staan. Echter, leugens bekomen waarheden en waarheden bekomen leugens. Welbeschouwd is het zo vreemd nog niet als je kijkt naar de Wereld, die weliswaar voorlopig van de intensive care af is maar nog steeds aan de beademing ligt; het gedrag van de mens heeft haar binnenstebuiten gekeerd. Jawel, omgekeerd.